Bericht 160

Bericht 160 van het forum.

9 maart 2018.

Verslag van de ONTMOETING met de DIRECTIE van het NEDERLANDSE RODE KRUIS en Dr. Regina Grüter

Onlangs is in Nederland  het  boek “Kwesties van Leven en Dood”, geschreven door Mw Dr. Regina Grüter, onderzoeker bij het Nederlands Instituut voor Oorlogs-documentatie (NIOD) gepubliceerd (Uitgeverij Balans). Zij heeft dit boek geschreven in opdracht van het Nederlandse Rode Kruis  (NRK). Dat academische onderzoek heeft vier jaar genomen, en beschrijft de handelingen van het NRK vanaf het uitbreken van WO2 inzake oorlogsslachtoffers en specifiek de Joodse doelgroep, tot na de bevrijding. Ook het onderwerp van de opvang van de overlevenden en hun terugkeer behoorde bij haar onderwerp. Niet minder kwam daar ter sprake wat er zoal is nagelaten in die periode. Na afloop van die presentatie op 2 nov. 2017 heeft het NRK haar excuus aangeboden voor de nalatigheid zich actiever op te stellen bij het lenigen van de vele noden bij die doelgroep.

Het NRK heeft de Irgoen Olei Holland benaderd met het doel in Israël een aantal ontmoetingen met vertegenwoordigers van het NRK en de schrijfster te organiseren. De ontmoeting had als centraal thema: “De houding van het Nederlandse Rode Kruis tijdens de Tweede Wereldoorlog en bij de hulpverlening direct na de bevrijding.”  Op verzoek van het NRK werd het aantal aanwezigen bij de ontmoetingen in Israel beperkt tot ongeveer 50 deelnemers per avond.

Behalve Dr. Regina Grüter waren als afgevaardigden van het NRK aanwezig:

De direkteur van het NRK: de heer Gijs de Vries

De voorzitter van het NRK: Mw Inge Brakman

Het Hoofd Communicatie van het NRK: de heer Frank Tebbe

De coördinator van dit bezoek:  Mw Karen Waterman-de Jager

De eerste bijeenkomst vond plaats op maandag 5 maart 2018 in het Performance Arts Center, Rechov Hapalmach 2A, Raanana. De organisatie was in handen van IOH, afd. Natanyah-Sharon met Yvonne Ben-Hador. De avond werd ingeleid door Ephraim Eisenmann, die de achtergrond schetste van de vraag en de noodzaak zo'n bijeenkomst te beleggen, nadat er een soortgelijke bijeenkomst was gehouden in de Snoge te Amsterdam bij de aanbieding van het boek van Dr. Grüter. Ook in Israel zijn er overlevenden die zeer negatieve meningen over het NRK meedragen.

Bij het uitbreken van de oorlog in Nederland, aldus Mw Grüter, waren er drie conventies geratificeerd door het Internationale Rode Kruis (IRK), en die hielden zich uitsluitend bezig met gewonde soldaten en krijgsgevangen. Over burgers werd niet gerept. Deze voorschriften werden door de bureaucratische vroede vaderen nogal stipt en fantasieloos nagevolgd. Het bittere lot van politieke gevangenen werd wat onder de tafel geveegd. Ook de hulp en de lauwe aanmoediging van de Nederlandse regering in ballingschap was niet erg productief, met op de achtergrond de uitgesproken mening van Koningin Wilhelmina dat alle Nederlandse burgers gelijk zijn, en dat Joden vooral niet voorgetrokken mogen worden omdat ze het wat moeilijker hebben.

De onderzoekkommissies die na de oorlog het werk van het NRK bekeken, kwamen tot veel en vernietigende kritiek op de mineure en halfslachtige initiatieven die werden gelanceerd in die verschrikkelijke tijden.

De voortreffelijke Truus Wijsmuller, die zich o.a. inzette om kinderen te redden uit Frankrijk, werd zowaar gehinderd door de leidende figuren van het NRK (wat haar gelukkig niet belette veel goeds te doen!) Wel moet vermeld worden dat zowel individuele leden van het NRK samen met buitenstaanders veel nuttig werk hebben kunnen verrichten, op puntsgewijze basis, maar dit gebeurde niet onder het dak van het NRK.

Als ik de stemming van de regenten van het NRK mag bestempelen, zou ik willen spreken over gebrek aan empathie en durf.

Mw. Grüter meldde, tot mijn verbazing, dat tegen het einde van de oorlog zo'n duizend voedselpakketten naar Bergen Belsen zijn verzonden, en 1125 naar Theresienstadt. Dit zou dan gebeurd zijn via het IRK. Ik heb daar nooit iets van gemerkt.

De voorzitter, Mw Brakman, vertelde dat ze van de presentatie van Mw Grüter, elke keer als ze hem hoort, kippevel krijgt. Zij bood aan onze gemeenschap haar excuses aan voor de pijn en de nalatigheid. Hoewel de huidige ploeg van de leiding daaraan geen enkele persoonlijke schuld heeft, waren die excuses toch zeker welgemeend.

Hierna kwam de beurt aan het publiek. De vragen en de reacties waren zeer uiteenlopend. De onvrede met het NRK was evident, het refrein "geen cent" werd enkele malen gehoord. Opmerkingen en vragen over wat het NRK gaat doen met de gewonnen inzichten voor hun toekomstige werkwijze leken mij het meest relevant en opbouwend. De leden van de directie beloofden dat er niet alleen woorden maar ook daden te wachten stonden.

Nog twee soortgelijke avonden staan op het programma, één op 7/3 in Jeruzalem en een op 8/3 in Haifa.

Eldad Kisch.

[Een kort artikel hierover stond ook vanmorgen in de Engelse editie van Ha’aretz.]

Chaim Even-Zohar heeft een suggestie om die excuses om te zetten in daden:

NINI Projekt: Het Laatste Pakketje….

Het bezoek van Nederlandse Rode Kruis Voorzitter Inge Brakman en Algemeen Directeur Gijs de Vries bij de Nederlandse Joodse gemeenschap in Israel om hun excuses aan te bieden voor het  afschuwelijke niet-humanitaire gedrag van het NRK jegens Joodse landgenoten voor, tijdens en meteen na de oorlog heeft onder de hier wonende nog overlevende 1,500 Nederlandse oorlogsslachtoffers verdrietige emoties teweeg gebracht. De voorzitter van NINI, Paulinka Kreisberg-Wiesenthal, constateerde tijdens de eerste ontmoeting van het Rode Kruis met de Nederlandse gemeenschap dat de overlevenden die het hardst getroffen zijn niet naar de bijeenkomst waren gekomen. Mede dank zij hun afwezigheid was de eerste ontmoeting “civiel” (zoals IOH’s voorzitter Ephraïm Eisenmann dat noemde).

De verontschuldigingen die de huidige bewindvoerders van het Rode Kruis uitspraken waren oprecht – daar bestaat geen twijfel aan. Doch het is, zoals men zegt “too little, too late”. De excuses moeten gepaard gaan met concrete acties om het leed toch ietwat dragelijker te maken, iets te verlichten. NINI’s Paulinka heeft haar gevoelens al gedeeld met de Rode Kruis delegatie:

“Wij zijn ons diep bewust van de gemoederen van de ouder wordende overlevenden. Wij zien hun fysieke en mentale achteruitgang, de eenzaamheid, de hulpeloosheid en last but not least ook hun financiële problemen. Opgericht in 2001, op initiatief van de Irgoen Olei Holland, heeft onze Stichting vijftien professionele sociale werksters in dienst die de overlevenden begeleiden in hun eigen vertrouwelijke omgeving, van Eilat in het zuiden tot Kiriat Shmona in het noorden van Israel,” schreef Paulinka in een brief vooruitlopend aan het bezoek van Inge Brakman en Gijs de Vries.

“Wij zijn geroerd door Uw eigen woorden die U als de kernwaarden van het Rode Kruis beschouwt, om ‘mensen in nood [te] helpen, omdat we geloven dat iedereen in nood, altijd en onvoorwaardelijk, op medemenselijkheid moet kunnen rekenen.’” schreef Paulinka.  Zelfs in de weinige concentratiekampen waar nationale Rode Kruis organisaties van verschillende landen voedselpakketten naar konden sturen, waren het alleen de Joodse Nederlanders die vergeten – letterlijk afgeschreven – waren.

Paulinka beoogt – met aanmoediging en steun van ondergetekende en mijn SCMI collega’s – een bijzonder project, waar het Rode Kruis wezenlijk en daadwerkelijk betekenis kan geven aan hun verontschuldigingen. De in Israel wonende nog overlevende Nederlandse Joden, die gedurende de oorlog in de steek gelaten zijn, kunnen nu nog geholpen worden om op een waardige manier hun laatste jaren te kunnen leven. Paulinka wil het Rode Kruis de mogelijkheid geven om “Het Laatste Pakketje…..” te sturen, meer dan 75 jaar te laat. Letterlijk, op het laatste moment.

Paulinka informeerde het Rode Kruis dat “de Nini Czopp Association de steunpilaar is van de Nederlandse gemeenschap in Israël, een organisatie waar vroeg of laat bijna iedereen terecht zal komen. Op dit moment geven we steun aan meer dan 1000 mensen en in tegenstelling tot andere organisaties waarvan de leden afnemen, wordt de vraag naar onze hulp groter: groter naarmate mensen ouder worden, de noden groeien omdat deze mensen steeds minder mobiel worden en de vraag naar onze diensten neemt toe naarmate er meer en meer gezondheidscomplicaties optreden. Voor overlevenden die zonder enige familie achter zijn gebleven, voor mensen die aan dementie lijden en in hun ziekte de ellende van de Holocaust herbeleven is onze Stichting hun redding en toeverlaat,” concludeerde Paulinka.

Tijdens de eerste bijeenkomst van de Rode Kruis delegatie met de Nederlandse gemeenschap vroeg ik aan de bestuurders of het juist is dat het NRK per jaar inkomsten heeft van €91 miljoen (2016). Van dit enorme bedrag wordt jaarlijk 42%, dus over de €38 miljoen besteed aan projecten in het buitenland – in Afrika, Azië, het Midden-Oosten (vooral Syrië en Gaza). En Israel? Op die vraag gaf directeur Gijs de Vries een ontwijkend antwoord, geen getallen. Voorzitter Inge Brakman legde uit dat men via de landelijke Rode Kruis organisaties (bij ons Magen David Adom) werkt en volgens het internet heeft het Rode Kruis hulp aangeboden bij beschietingen op zowel Gaza als op Sderot. In het jaarverslag van het Rode Kruis wordt hulp “aan de Palestijnse gebieden” geïdentificeerd als een belangrijke ontvanger van hulp van Nederland. Ongetwijfeld hebben de mensen in de West Bank en Gaza hulp nodig – en wij gunnen het hen graag. We willen politiek hier ook volledig buiten blijven.

Paulinka en ik menen dat het Rode Kruis “buiten de box” moet denken en een mogelijkheid moet vinden om deze excuses met daden op te volgen. We moeten er gezamenlijk naar streven dat er voldoende financiële middelen gevonden worden om aan elk eerste-generatie Nederlands vervolgingsslachtoffer begeleiding te kunnen geven zolang ze leven. Als voorzitter van SCMI weet ik dat wij, helaas, niet de middelen hebben om NINI te steunen “tot het einde” – en we praten over nog een kleine tien jaar. De gemiddelde leeftijd van de Nederlandse Holocaust overlevenden is nu 82-jaar. De tekorten die NINI verwacht zijn geen grote bedragen – en wij steunen met hart en ziel Paulinka’s pogingen om van het Rode Kruis toch dit “Laatste pakketje" te krijgen. Dat is toch wel het minste dat ze kunnen doen voor de mensen die ze in het verleden in de steek gelaten hebben.

Chaim Even-Zohar.